Od czego zacząć?
Zagajnik topoli to czysty zysk zarówno dla Ciebie jak i środowiska. Na samym początku musisz nakreślić swój plan. Pomocne mogą okazać się poniższe wskazówki.
Musisz znaleźć miejsce dla swojego zagajnika. Z praktycznego punktu widzenia, najlepiej gdy jest to więcej niż kilka arów. 1 ha jest wystarczający do ogrzania domu o powierzchni użytkowej 200 m2. (Jak i domu kilku sąsiadów. Pomyśl o sprzedaży drewna! Zgodnie z polskim prawem drewno z plantacji to płody rolne opodatkowane już na etapie podatku rolnego, który i tak każdy posiadacz gruntu płaci, późniejsza sprzedaż surowca nie generuje już żadnych obciążeń podatkowych)
Najlepiej sprawdź glebę na której będziesz sadził topolę japońską pod kątem pH i zawartości składników potrzebnych do rozwoju. Znajdź najbliższą Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą Spis wszystkich dostępny jest tutaj. Na stronie swojej stacji znajdziesz instrukcję jak pobierać próbki. Koszt standardowego badania na odczyn pH i składniki pokarmowe to około 20 zł. Koszt niski, wiedza bezcenna.
Topola japońska najlepiej rośnie na glebach o odczynie od 5.0 – 7.5 Jeśli Twój wynik jest mniejszy, (a zazwyczaj tak się dzieje), czas na wapnowanie gleby. Najlepsze w takim wypadku jest granulowane wapno węglanowe. Aby obliczyć dawkę wapna, skorzystaj z kalkulatora
Jedną z najważniejszych kwestii w uprawie topoli jest poziom dostępności wody. Naturalnie topola występuje w obniżeniach terenu, dorzeczach i terenach podmokłych. Na takich działkach należy spodziewać się największych przyrostów. Jednak co za dużo, to niezdrowo, topola jest w stanie przetrwać zalewanie (utrzymywanie się wody na powierzchni gleby) do maksymalnie 2-3 tygodni w ciągu roku. Kiedy wody na stanowisku jest mało, warto zadbać o poziom pH oraz składników pokarmowych. Wtedy również może odwdzięczyć się nam przyzwoitym przyrostem.
Ostatnim krokiem przed sadzeniem jest uprawa gleby. Najlepiej wykorzystać do tego typowe maszyny rolnicze. Głębsza orka, a zaraz po niej przejazd agregatem uprawowym lub kultywatorem zazwyczaj wystarczają. Można wykonać również głęboszowanie. Takie przygotowanie polecamy jeśli zakupiłeś sadzonki o długości 20cm. Umieszcza się je w glebie praktycznie na całej długości. W pierwszym roku trzeba bardzo uważać na chwasty, żeby nie zagłuszyły Twojej plantacji.
Zagajnik z punktu widzenia polskiego prawa (Stan prawny: sierpień 2022)
Polskie prawo jest dosyć w ubogie w przepisy dotyczące zagajników. Ustawa o ochronie przyrody definiuje plantację jako uprawę drzew lub krzewów o zwartej powierzchni co najmniej 0,1 ha, (10 arów), założoną w celu produkcyjnym. Taka plantacja zwolniona jest z przepisów dot. wycinki drzew. Nie trzeba ubiegać się o pozwolenie. Warto w tym miejscu wspomnieć także, że usuwanie samosiejek drzew na nieużytkach, w celu przywrócenia na nich działalności rolniczej, także zwolnione jest z obowiązku uzyskania zezwolenia. Natomiast Rozporządzenie Ministra Rolnictwa z dnia 6 marca 2015 roku, stanowi, jak długa może być jedna rotacja w naszym zagajniku. Dla topoli czas ten określono na 8 lat. Dotyczy to wyłącznie możliwości pobierania rolniczych dopłat bezpośrednich. Znaczy to tyle, że dopłaty bezpośrednie przysługują nam 8 lat po posadzeniu. Po tym czasie, plantację należy ściąć, jeśli chcemy nadal ubiegać się o dopłaty. (Dopłaty przysługują rolnikom zarejestrowanym w ARiMR) Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby drzewa rosły dalej, nie można wtedy tylko pobierać dopłat.
Przygotowanie stanowiska pod plantację
1. Grunt orny w dobrej kulturze – tutaj sytuacja jest najprostsza. Mamy możliwość użycia sadzonek o długości 20cm i sadzenia mechanicznego. Wapno można wysiać przed sadzeniem, mieszając z glebą za pomocą kultywatora lub agregatu. Odchwaszczanie także nie sprawa problemu i można go wykonać typowym sprzętem rolniczym. Najlepiej jednak wykonać oprysk herbicydem doglebowym zaraz po sadzeniu. Więcej informacji w zakładce „Pielęgnacja”.
2. Łąki i nieużytki (jeśli chcemy aby nimi pozostały) – tutaj w grę wchodzą tylko sadzonki o długości 150cm i 60cm. Sadzenie wykonuje się ręcznie, dokładnie „przyklepując” wokół każdą zasadzoną sadzonkę tak, aby do strefy korzeniowej nie dostawało się powietrze. Zazwyczaj takie uprawy nie wymagają specjalnej troski. W zamian niestety przyrosty są mniejsze bo gęsta darń i zarośla kradną nieco światła i substancji odżywczych.
3. Łąki i nieużytki (do rekultywacji) – jeśli chcemy przywrócić do użytkowania ugorowane grunty trzeba zabrać się za to rok przed założeniem plantacji. Najlepiej – latem. Usuwamy ewentualne zarośla, po czym wykonujemy oprysk preparatem na bazie glifosatu, np. Roundup w maksymalnej dawce. Po 2-3 tygodniach, najlepiej dwukrotnie, rozedrzeć darń przy pomocy brony talerzowej lub kultywatora. Wczesną jesienią wykonać głęboką orkę. Wiosną, ewentualnie wysiać wapno i uprawić glebę typowo przedsiewnie. Na dobrze uprawionej glebie można sadzić wtedy sadzonki o długości 20cm. (Rekomendowane do dużych powierzchni.). Tutaj również warto wykonać oprysk herbicydem doglebowym po posadzeniu.
Technika sadzenia
Samo sadzenie jest czynnością prostą, lecz niezwykle pracochłonną. Kiedy sadzimy 6 600 sztuk sadzonek na jeden hektar może to zająć nawet 10 roboczogodzin 4-osobowej ekipie. W przypadku sadzonek 20 cm, umieszczamy je prawie na całej długości w glebie. Mogą wystawać ponad poziom gruntu 1-2 cm. 60cm i 150cm sadzimy na głębokość od 20 do 40 cm a nawet głębiej, w zależności od naszych możliwości. Zazwyczaj im głębiej, tym lepiej. W Hiszpanii, na terenach wybitnie suchych, do sadzenia wykorzystuje się często koparki, które wykopują doły do poziomu wód gruntowych. Sadzonki, o długości dochodzącej do 4m – 6m umieszcza się bezpośrednio w wodzie, przez co w późniejszym czasie drzewom nie zagraża susza. Niezwykle ważne jest odpowiednie dociśnięcie gleby wokół sadzonki, zapobiega to nadmiernej utracie wody.
Ile sadzonek na 1 hektar?
Więźba, jaką zastosujemy, wiążę się nieodzownie z przeznaczeniem plonu naszej plantacji. Jeżeli chcemy pozyskiwać zrębki, obsada może wynieść nawet 15 000 szt na hektar, przy więźbie 1,8m x 0,35m. Zakładanie plantacji z przeznaczeniem na zrębki wymaga większych nakładów finansowych, zarówno w kontekście sadzonek i sadzenia, jak również w późniejszym czasie (zakup/wypożyczenie rębaka, transport surowca, ewentualne suszenie lub sprzedaż). W małej skali znacznie lepsza będzie uprawa z przeznaczeniem na kłody, w takim wypadku ilość sadzonek na jeden hektar waha się od 1 600 szt (rotacje powyżej 10 lat) do 8 000 szt (standardowa rotacja 6-8 lat), w zależności od posiadanego sprzętu, kształtu działki, czy indywidualnych preferencji. Zbiory również nie będą kłopotliwe, wystarczy pilarka spalinowa i mała przyczepa. Im większa ilość sadzonek na hektar, tym częściej przeprowadzany jest zbiór. Np. 6 600 szt/ha – 8 lat, 8 000 szt/ha – 5/6 lat, 1 600 szt/ha – 15 lat. Aby obliczyć przybliżoną ilość sadzonek, skorzystaj z kalkulatora na stronie głównej.
